Kazimierz II Sprawiedliwy

Kazimierz II Sprawiedliwy przyszedł na świat w 1138, a zmarł 5 V 1194. Tytułowany księciem wiślickim, sandomierskim i krakowskim.


Portret modlącego się Kazimierza Sprawiedliwego

Był on najmłodszym synem Bolesława III Krzywoustego i Salomei, córki Henryka, hrabiego Bergu. Prawdopodobnie urodził się tuż przed śmiercią ojca, która nastąpiła 28 października 1138 roku. O wczesnych latach jego życia niewiele potrafimy powiedzieć. Do śmierci matki (w 1144 roku) przebywał pod jej opieką, następnie jako kilkuletni chłopiec znalazł się w otoczeniu swych starszych braci, Bolesława i Mieszka. Jako najmłodszy z męskich potomków Bolesława, w 1138 roku nie został dopuszczony do dziedziczenia po swoim ojcu. Kazimierzowi nie została wyznaczona dzielnica, w ktorej mógłby sprawować rządy. Jednym z argumentów mógł być młody wiek przyszłego władncy.


Pierwszy Sejm w Łęczycy, z cyklu „Dzieje Cywilizacji w Polsce”, Jan Matejko 

Najmłodszy syn Bolesława Krzywoustego otrzymał własną dzielnicę dopiero w wieku dwudziestu ośmiu lat. W opinii historyków sprawował w niej uczciwe rządy, zyskując przychylność i szacunek świeckich oraz duchownych dostojników. Dzięki temu, gdy w Krakowie wybuchł konflikt możnych z Mieszkiem III, Kazimierzowi udało się przejąć tron po niepopularnym starszym bracie. Oznaczało to jednak złamanie zasady senioratu.


Portret Kazmierza według wyobrażenia Jana Matejki

Młody książę, chcąc uzyskać potwierdzenie swojej władzy zwierzchniej przez papieża oraz pragnąc zapewnić synom dziedziczenie tronu, zrzekł się pewnych praw na rzecz duchownych, co zapoczątkowało proces uniezależniania się  Kościoła od władzy świeckiej. Kazimierz w ciągu kilku lat rozszerzył swoje panowanie na wschodnią i centralną Polskę, jedynie Wielkopolska i Śląsk pozostały od jego władzy niezależne. Zabezpieczył też wschodnią granicę, zapewniając sobie wpływy w księstwach ruskich. Zmarł nagle, podczas uczty, być może otruty. Z inspiracji księcia Wincenty Kadłubek spisał kronikę historii Polski. W opisie Kazimierza użył określenia „książę sprawiedliwości”, który to przydomek upowszechnił się w XVI w. Mediewista Jerzy Wyrozumski tak opisał władcę: „Kazimierz II Sprawiedliwy, nie dość eksponowany w naszej historiografii, należał do władców wybitnych, jak na warunki, w których żył i działał. Wykazywał się nie tylko dużą zręcznością w polityce wewnętrznej, ale radził sobie nieźle w relacjach z innymi książętami piastowskimi; uzurpowany pryncypat udało mu się uprawomocnić dostępnymi wówczas środkami i trzymać do końca życia. W polityce zagranicznej wykraczającej poza Polskę, wykazał się̨ dużą aktywnością i pewnym szerszym horyzontem politycznym”. Po śmierci Kazimierza w 1194 roku władzę w Krakowie przejął Mieszko Stary, ponieważ syn Kazimierza był małoletni.


Źródła:
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1043381 
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/510553
https://polona.pl/item/kazimierz-ii-sprawiedliwy-1177-1194-zwoluje-zjazd-do-leczycy-1180-i-uzyskuje-tron,NzU5ODg1MDc/0/#info:metadata 
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Kazimierz-II-Sprawiedliwy;3921449.html 
https://dorzeczy.pl/historia/264844/kazimierz-sprawiedliwy-i-jego-tajemnicza-smierc-co-sie-wydarzylo.html