Bolesław III Krzywousty

Bolesław Krzywousty był synem Władysława Hermana i Judyty Przemyślidki. Przyszedł na świat najprawdopodobniej 20 sierpnia 1086 roku i jak podaje Gall Anonim, zdarzenie to było wymodlonym cudem, ponieważ jego rodzice długo nie mogli doczekać się przyjścia na świat następcy tronu. Jego starszy brat Zbigniew, pierworodny syn Władysława Hermana urodzony ok. 1070 r., nie mógł być brany pod uwagę, ponieważ pochodził z nieuznanego przez Kościół związku. W 1086 r. za radą biskupa poznańskiego Franka, rodzice Bolesława, wyprawili do sanktuarium św. Idziego w Saint-Gilles w Prowansji poselstwo z darami w intencji narodzenia potomka. Ich prośby zostały spełnione, ale okupione ogromną stratą, ponieważ na krótko po porodzie zmarła matka następcy polskiego tronu. Już w 1089 roku Władysław Herman odesłał Zbigniewa do Saksonii. Tam pierworodny syn księcia polskiego został umieszczony w klasztorze w Kwedlinburgu, ponieważ Władysława dążył do pozbycia się go z kraju, uczynienia go mnichem i pozbawienia praw do sukcesji. W tym samym czasie Herman wyeliminował z życia politycznego dwóch pretendentów do tronu polskiego, w tym swojego bratanka, syna Bolesława Śmiałego i prawowitego dziedzica tronu polskiego, Mieszka Bolesławowica. Władca osłabił tym samym rosnącą wobec siebie opozycję i zabezpieczył sukcesję małoletniego Bolesława, któremu wyznaczył na opiekuna swojego palatyna, Sieciecha.
 

Wizerunek Krzywoustego autorstwa Ksawerego Pillatiego

Po wyeliminowaniu opozycji w państwie Władysław popadł jednak w zależność właśnie od swojego stronnika Sieciecha, który zaczął wprowadzać w życie plan przejęcia władzy i już w 1090, z pomocą dowodzonego przez siebie rycerstwa polskiego, zdołał na krótko opanować i przyłączyć Pomorze Gdańskie. Już w 1093 r. Zbigniew został porwany i sprowadzony do ojczyzny. Młody książę przybył do Wrocławia, gdzie schronienia udzielił mu kasztelan wrocławski Magnus. Herman uznał to za spisek śląskich możnych i wyruszył na Wrocław wraz z posiłkami węgierskimi. Podczas nieudanej interwencji i po nielojalnych działaniach Węgrów, którzy uprowadzili Sieciecha i Bolesława, książę polski został zmuszony do uznania pierworodnego syna za swego prawowitego następcę. Wydany w 1093 roku akt legitymizacji przyznawał mu prawa pochodzenia i dziedziczenia tronu. Po ucieczce Sieciecha i Bolesława z niewoli na polecenie palatyna zorganizowano wyprawę w celu unieważnienia aktu legitymizacji, która zakończyła się jednak niepowodzeniem.
 

Denar Bolesława Krzywoustego
 

Po odkryciu zamiarów Sieciecha i planów jego przejęcia władzy Zbigniew nawiązał porozumienie z Bolesławem. Obaj bracia stanowczo zażądali przekazania im rządów, na co Herman przystał, dzieląc państwo na dzielnice. Krzywousty otrzymał Małopolskę, Śląsk, ziemię lubuską z zachodnią Wielkopolską, ziemię sandomierską oraz lubelską. Zbigniewowi natomiast przyznano pozostałą część Wielkopolski, Kujawy, ziemię łęczycką, sieradzką oraz Mazowsze, które zostało jednak pod kontrolą Hermana, podobnie jak Wrocław, Kraków i Sandomierz. Podział państwa zaniepokoił Sieciecha, który rozpoczął przygotowania do rozprawy z braćmi. Po jego stronie opowiedział się Władysław Herman. Bolesław i Zbigniew na wieść o zbliżającym się konflikcie zorganizowali wyprawę przeciw palatynowi. W 1099 pod Żarnowcem nad Pilicą doszło do starcia zbuntowanej opozycji z wojskami Hermana i Sieciecha. Bracia wygrali bitwę, a Władysław wyraził zgodę na trwałe usunięcie Sieciecha z zajmowanego stanowiska. W kilka miesięcy później siły opozycji przeciwko palatynowi zostały skierowane w stronę Sieciechowa, gdzie ukrył się palatyn. Nieoczekiwanie Herman z niewielkimi oddziałami przyszedł z pomocą obleganemu. Herman po przegranej bitwie zobowiązał się do wygnania Sieciecha z kraju.
 

Zbigniew, starszy brat Bolesława Krzywoustego
 

Po śmierci Władysława Hermana, 4 czerwca 1102 roku, książęta rządzili wyznaczonymi wcześniej dzielnicami. Prowadzili osobną politykę tak wewnętrzną, jak i zewnętrzną. Każdy z nich poszukiwał sojuszników, prowadząc grę przeciw drugiemu. Punktem kulminacyjnym stała się sprawa Pomorza, w którego stronę Bolesław kierował swoje kroki polityczne. Zbigniew natomiast był zdecydowanym przeciwnikiem koncepcji brata i chciał zachować z północnym sąsiadem dobre stosunki. Bolesław organizował wyprawy i atakował Pomorzan, a ich odwetowe akcje zbrojne były kierowane przeciwko Zbigniewowi. Nawiązał on więc bliższe kontakty z Czechami, poprzez które chciał wywrzeć presję na Bolesławie i nakłonić go do odstąpienia od sprawy Pomorza. Zrodziło to konfliktową sytuację pomiędzy braćmi. Udało im się jednak dojść do kompromisu w kwestii polityki zagranicznej i zawarli porozumienie w Tyńcu. Jednak brak zgody w sprawie Pomorza doprowadził w krótkim czasie do wojny domowej, która miała na celu przejęcie całkowitej władzy przez Bolesława. Wynikiem konfliktu było zawarcie ugody w Łęczycy, w której Zbigniew oficjalnie uznał Bolesława za księcia zwierzchniego całej Polski, a niedługo później został wygnany z kraju. Powrócił po kilku latach ze względu na porozumienie pomiędzy Henrykiem V a Bolesławem Krzywoustym, przez którego w wyniku konfliktu został oślepiony. Za ten czyn Bolesława spotkało potępienie ze strony społeczeństwa, a arcybiskup gnieźnieński Marcin nałożył na niego ekskomunikę.
 

Podział państwa dokonany przez Bolesława Krzywoustego
 

Do najważniejszych dokonań Krzywoustego niewątpliwie należy zaliczyć podbój Pomorza oraz jego chrystianizację. W późniejszej fazie swoich rządów Bolesław unormował oraz zacieśnił także stosunki z sąsiadami. W ostatnich latach życia książę zajmował się przede wszystkim polityką małżeńską swoich dzieci. Jeszcze w 1137 Bolesław zacieśnił stosunki z Rusią poprzez małżeństwo Bolesława Kędzierzawego z Wierzchosławą, córką księcia ruskiego. Natomiast pod sam koniec życia umocnił więzi polityczne z Węgrami poprzez małżeństwo syna Mieszka z córką króla węgierskiego, Elżbietą. Bolesław Krzywousty zmarł 28 października 1138 prawdopodobnie w Sochaczewie i nie chcąc dopuścić do walk o władzę pomiędzy synami, podzielił państwo na dzielnice, rozpoczynając tym samym okres rozbicia dzielnicowego.


Źródła:
https://muzhp.pl/pl/c/2215/boleslaw-krzywousty
https://wielkahistoria.pl/encyklopedia/boleslaw-krzywousty-1086-1138-ksiaze-ktory-doprowadzil-do-rozbicia-dzielnicowego/
https://ciekawostki.online/ciekawostki/200/o-boleslawie-iii-krzywoustym/
https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_III_Krzywousty
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew_(polski_ksi%C4%85%C5%BC%C4%99)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_III_Krzywousty#/media/Plik:Boles%C5%82aw_Krzywousty_(Wizerunki_ksi%C4%85%C5%BC%C4%85t_i_kr%C3%B3l%C3%B3w_polskich).jpg
https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_III_Krzywousty#/media/Plik:Denar_rys_krzywousty3.png
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbigniew_(polski_ksi%C4%85%C5%BC%C4%99)#/media/Plik:Zbigniew.JPG
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cd/Ustawa_sukcesyjna_Boles%C5%82awa_Krzywoustego.jpg