Rzepicha

Żona Piasta, matka i babka pierwszych polskich władców. Do dzisiaj zachowało się niewiele wiadomości na temat Rzepichy. Z historycznych tekstów Galla Anonima, Wincentego Kadłubka i autora Kroniki Wielkopolskiej wiadomo, że była małżonką Piasta, a także matką Siemowita.


Portret Rzepichy autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej 

Postać Rzepichy dziś znamy przede wszystkim dzięki dawnym przekazom oraz legendom dotyczących początków państwa polskiego. Historyczne przekazy mówią o tym, jak w dniu postrzyżyn Siemowita, syna Rzepichy i Piasta, do zamieszkałej przez nich osady przybyło dwóch wędrowców. Umęczeni drogą mężczyźni poprosili o ciepłą strawę oraz coś do picia, a także możliwość chwilowego odpoczynku i wzięcie udział w rodzinnej uroczystości. Postrzyżyny młodzieńców były uroczystością, w czasie której wraz ze ścięciem dziecięcych włosów, przechodzili oni spod opieki matki pod opiekę ojca. Zadaniem ojca było przygotowanie chłopców do dojrzałego życia. Zaproszeni goście celebrowali osiągniętą przez chłopców dorosłość, wspólną biesiadą.  W zależności od źródła informacji przybysze określani byli jako święci Jan i Paweł, aniołowie lub jako Lel i Polel, bogowie słowiańscy. Mężczyźni w podzięce za gościnne przyjęcie i możliwość wzięcia udziału w rodzinnej uroczystości dokonali cudu rozmnożenia strawy, którą swym gościom oferowali Piast i Rzepicha. Para w tym niezwykłym znaku widziała nadzieję na godne życie swojego syna. Czy mogli się oni spodziewać, tego że po latach ich syn Siemowit zostanie księciem plemienia Polan?
 

Podobizna Popiela. Według jednej z legend nie przyjął on tajemniczych wędrowców, dlatego ci poprosili o gościnę Piasta.

Postać Rzepichy jest nadal obecna w wielu podaniach i legendach. Gall Anonim w XII wieku w swojej kronice wspominał o Rzepisze oraz jej mężu Piaście. Dzięki pracy historyka możemy z dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że Piast był oraczem lub kmiotkiem. Para mieszkała na podgrodziu gnieźnieńskim (niektóre źródła podają, że w Kruszwicy). Kronikarze spisali kilka imion kobiety: Rzepka, Rzepica, Rzepicha. To ostatnie, najbardziej rozpowszechnione obecnie znamy dzięki pracy twórczej Jana Długosza. Imię Rzepicha pochodzi od nazwy jadalnej rośliny - rzepy.


Aniołowie u Piasta wg Rafała Hadziewicza

Oto jak prezentuje się chronologia męskich przedstawicieli pierwszego polskiego rodu: Piast - Siemowit - Lestek - Siemomysł - Mieszko.
Warto zaznaczyć, że autentyczność powyższego zapisu nie jest podważana przez historyków. O Rzepisze pisano, że była ubogą, lecz wielkoduszną, pełną miłosierdzia kobietą. Piast z kolei utrwalony został jako postać sprawiedliwa, uczciwa i cnotliwa. Oboje byli rolnikami. 

Piast i Rzepicha

Historia Rzepichy należy do polskich legend, które są nieustannie przypominane i różnorodnie interpretowane. Franciszek Salezy Jezierski w 1790 r. stworzył poświęconą jej powieść. Zatytułował ją: Rzepicha, matka królów, żona Piasta, między narodami sarmackimi słowiańskiego monarchy tej części ziemi, która się nazywa Polska. Książka doczekała się wznowienia w 1974 r. Powieść została napisana między innymi, aby przypomnieć czytelnikom o chłopskim rodowodzie Piastów. Według fabuły Jezierskiego Rzepicha miała w wieku 16 lat wysłuchać wróżby dotyczącej swojej przyszłości. Kapłan z Kruszwicy miał nazwać ją matką królów i zapewnić, że w niebie jest już przygotowane dla niej miejsce. Rzepicha nie zrozumiała jednak jego słów, podobnie jak towarzyszący jej rodzice.
Jezierski opisał także pierwsze spotkanie Piasta i Rzepichy. Para miała przypadkiem poznać się na targu w Kruszwicy i zakochać, dzisiaj powiedzielibyśmy od pierwszego wejrzenia i postanowić o wspólnym życiu.


Źródła:
https://polona.pl/item/aniolowie-u-piasta-piast-kolodziej-z-kruszwicy-dal-poczatek-familii-piastow,NzAwODA5Mzk/0/#info:metadata
https://polona.pl/item/popiel-ii-panowal-okolo-r-840,MzA5NDI2MzA/0/#info:metadata
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rzepicha#/media/Plik:Piast_i_Rzepka.JPG
https://www.ruinyizamki.pl/poczet-zon01/rzepicha.html