August III Sas

August urodził się 17 października 1696 w Dreźnie i pochodził z niemieckiej dynastii wywodzącej się z Saksonii-Anhaltu – z dynastii Wettynów. Był jedynym synem syn Augusta II z saskiej dynastii Wettynów i Krystyny Bayreuckiej. 
Już od najmłodszych lat August był przygotowywany do roli króla Polski, odebrał bardzo staranne wykształcenie. Uczył się języka niemieckiego, łaciny oraz polskiego i rosyjskiego. Nabywał wiedzę z zakresu historii, fizyki, chemii, matematyki, geometrii, astronomii, medycyny. Od dziecka był przygotowywany także do przyszłej kariery wojskowej, stąd w edukacji pojawiły się przedmioty kształtujących ciało, między innymi jazda konna. Nad postępami syna w nauce czuwał sam monarcha, który nie tylko wyznaczał mu wychowawców, ale także konsultował z nimi przygotowywane projekty kształcenia księcia.


Podobizna króla autorstwa Jana Matejki

Podobno znał język polski bardzo dobrze, jednak praktycznie go nie używał. Za język królów uważał francuski, którym najchętniej się posługiwał i którego używał do spisywania dokumentów i listów urzędowych.
Z chwilą śmierci elektora Saksonii i króla Polski Augusta II Mocnego w 1733 roku jako jego jedyny syn, młody August od razu objął tron saski, na którym zasiadał jako Fryderyk August II. W przypadku korony polskiej sprawa nie była już tak prosta i wiele zależało od poparcia szlachty. Zaraz po objęciu tronu saskiego, August zaczął starać się o koronę polską. Jednak podczas elekcji 12 września 1733 roku na króla Polski został wybrany Stanisław Leszczyński. 
Niecały miesiąc po wyborze Leszczyńskiego, 5 listopada 1734, doszło do konfederacji w Dzikowie pod Tarnobrzegiem. Została ona utworzona na wezwanie króla elekta Stanisława Leszczyńskiego, który wobec połączonej interwencji wojsk saskich i rosyjskich na korzyść Augusta III, uszedł do Królewca. Część szlachty ogłosiła wtedy nowym władcą Augusta III, który zgodnie z tradycją, jak prawie wszyscy królowie Polski, został koronowany w katedrze na Wawelu. Jednak Leszczyński łatwo nie ustąpił i przez pewien czas Polska miała dwóch królów, co doprowadziło do wojny o sukcesję polską. Ostatecznie zawiązana w obronie Leszczyńskiego konfederacja odniosła porażkę i wcześniej wybrany król został zmuszony do wyjazdu z Polski.


Wizerunek Augusta na złotej monecie

Obecna wiedza historyczna wskazuje na świadome działania Augusta w kierunku konieczności przeprowadzenia reform. Wiele z jego inicjatyw było korzystnych i mogło poprawić pozycję kraju, jednakże upadały one ze względu na opór magnatów. Król był za wzmocnieniem władzy monarszej, jemu też zawdzięczamy wprowadzenie urzędu premiera i podziału na ministerstwa.
Okres panowania August III zapisał się jako czas dostatku i spokoju. Po zniszczeniach wielkiej wojny północnej nastąpił długi okres pokoju, który pozwolił na powolne podnoszenie się państwa z upadku i znaczący wzrost ekonomiczny.
Jednakże, w trakcie panowania obu Wettynów nastąpiło osłabienie znaczenia Warszawy jako miasta stołecznego. Wynikało to z rezydowania władcy i jego dworu najczęściej w Dreźnie, szczególnie w pierwszych latach panowania Augusta III. Ponadto postępująca decentralizacja Rzeczypospolitej sprawiła, że Warszawa przestała odgrywać rolę centrum życia politycznego, kulturalnego i gospodarczego monarchii polsko-litewskiej. Zarówno August II, jak i jego syn starali się jednak nadać miastu nowoczesny charakter. Miało temu służyć wznoszenie licznych pałaców oraz budynków użyteczności publicznej.


August III Wettyn z Orderem Orła Białego i Złotego Runa autorstwa Pietro Antonio Rotariego

Zyskał na wizerunku Zamek Królewski w Warszawie, który następnie powiększono o nowe skrzydło. Ponieważ była to siedziba nie tylko króla, ale także Rzeczypospolitej, August II postanowił wznieść prywatną rezydencję. Zakupiony pałac Morsztynów wraz z okolicznymi ziemiami został nowocześnie zaplanowany jako pałac z otulającymi go ogrodami, zwane osią saską.
Niestety, Pałac Saski, podobnie jak inne warszawskie siedziby magnackie, najczęściej stał pusty, a swoje funkcje spełniał jedynie wówczas, gdy odbywał się sejm, na który zjeżdżał król wraz z dworem. Momentem przełomowym dla rozwoju Warszawy był wybuch wojny siedmioletniej, kiedy to August III niemal do swojej śmierci na stałe rezydował w mieście. Za królem zjechali tu najwyżsi urzędnicy administracji dworskiej i państwowej, nie tylko koronni i litewscy, ale także sascy. Do Warszawy przeniósł się również korpus dyplomatyczny, czyniąc z miasta centrum życia politycznego Rzeczypospolitej i Saksonii. Na przełomie lat 50. i 60. XVIII wieku nastąpił szybki rozwój miasta, wzrosła liczba ludności, potrzebnej nie tylko do obsługi dworu królewskiego, ale także dworów najważniejszych dostojników państwowych, rozwijał się handel, podnosił się poziom życia, przyczyniając się do ożywienia życia towarzyskiego, kulturalnego i politycznego.


Portret Augusta autorstwa nieznanego artysty

W świadomości społecznej zapisało się porzekadło: Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa. Za czasów Augusta na polskie dwory przybyło wielu znamienitych francuskich kucharzy, rozsmakowano się w bardziej wykwintnych potrawach, zmieniły się upodobania kulinarne szlachty i całego dworu. Czasy saskie to niezwykle wystawne uczty, na których stoły uginały się od jedzenia. Należy podkreślić, że to właśnie za panowania Augusta III nastąpiło wiele zmian i nowości w polskich obyczajach. Zaczęto powszechnie stosować sztućce i obrusy, pojawił się zwyczaj picia kawy i sprowadzanych początkowo z Saksonii wód mineralnych.
August III Sas rzadko przebywał w Polsce, sprawami Rzeczpospolitej kierował zazwyczaj z Drezna. Władzę powierzał doradcy, który pełnił funkcję premiera Polski i Saksonii, Henrykowi Brühlowi, który znany był ze skłonności do korupcji. W całym okresie panowania Sasa doszedł do skutku tylko jeden sejm, cała reszta była zrywana przez szlachtę. Współdziałanie króla w latach 1743–1752 z rodziną Czartoryskich nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. W polityce zagranicznej król polegał na sojuszu z Rosją, który doprowadził do ingerencji carycy Katarzyny w sprawy polskie. W okresie wojen śląskich lawirował między Austrią a Prusami, ułatwiając Prusom zajęcie Śląska. Panowanie Augusta III było okresem walki ugrupowań magnackich o wpływy i rosnącej zależności od sąsiadów silnych państw sąsiedzkich.
August III Sas zmarł nagle 5 października 1763 w Dreźnie. Przyczyną śmierci był udar. Władca został pochowany obok swojej małżonki, w drezdeńskim Kościele Dworskim, który został wzniesiony na jego polecenie tuż nieopodal rezydencji Wettynów.

Źródła:
https://www.focus.pl/artykul/czy-jego-panowanie-przesadzilo-o-upadku-rp-panowanie-augusta-iii-sasa
https://www.polskatradycja.pl/historia-polski/krolowie-elekcyjni/august-iii-sas.html
https://www.lazienki-krolewskie.pl/pl/edukacja/baza-wiedzy/august-III-i-jego-czarna-legenda
https://polona.pl/item/august-iii-sas-1735-1763-wybrany-wbrew-woli-narodu-pod-naciskiem-rosji-sa-checi,NzU5ODg0OTY/0/#info:metadata
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/522842
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/522843
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/17040