Zygmunt I Stary

Zygmunt I Stary (Zygmunt Jagiellończyk) przyszedł na świat 1 stycznia 1467 roku jako ósme dziecko Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki z rodu Habsburgów, córki Albrechta II Habsburga, króla Niemiec, Czech i Węgier. Od 1506 r. był królem Polski i wielkim księciem litewskim. Początkowo, z uwagi na liczne starsze rodzeństwo nie mógł liczyć na objęcie żadnego spośród najwyższych urzędów. Rodzice nie przewidywali dla niego wielkiej kariery politycznej, wobec czego nie przygotowywali go wcale do roli króla. Dopiero w wieku 39 lat (w roku 1506), zaaprobowany przez radę wielkoksiążęcą w Wilnie, zasiadł na tronie litewskim. W tym samym roku, 8 grudnia, w trakcie trwających obrad sejmu piotrkowskiego, wybrano go na króla Polski. Uroczysta ceremonia miała miejsce w dniu 4 stycznia 1507 roku w Krakowie. 


Fotografia przedstawiająca królewskie popiersie 

Jako nowy król Zygmunt August rozpoczął swoje panowanie od uporządkowania spraw finansowych państwa. Rozpoczęto odbudowę doprowadzonych niemal do upadku żup solnych, zastawione dotychczas wszelkie dobra królewskie wykupiono, oddłużono skarbiec, uregulowano kwestię ceł, przy okazji wprowadzając nowe. Zygmunt Stary swoje rządy opierał na zaufanych doradcach, którzy wybierani byli z grona senatorów. Spodziewając się zagrożenia granic na południowo-wschodnich rubieżach, przede wszystkim ze strony Tatarów, pozyskiwał niezbędne środki umożliwiające ich zabezpieczenie. Było to możliwe dzięki zwoływanym przez niego rokrocznie zjazdom sejmowym i podejmowanych w tym czasie uchwałom.



Dukat koronny Zygmunta 

W wieku 45 lat, czyli w roku 1512, król Zygmunt zawarł swój pierwszy związek małżeński, a jego wybranką została Barbara Zapolya, wywodząca się z jednego z możniejszych rodów węgierskich. Barbara po urodzeniu Zygmuntowi drugiej córki zachorowała i zmarła. Drugą żoną władcy została młodsza o 27 lat księżniczka mediolańska Bona Sforza.


Fragment obrazu Jana Matejki Hołd Pruski

Ich zaślubiny odbyły się w roku 1518. Szybko okazało się, iż nowa żona króla prowadzi działania, których celem jest wzmocnienie i utrwalenie pozycji króla wraz z zagwarantowaniem ciągłości w sprawowaniu władzy przez dynastię Jagiellonów.
Bona nie była kobietą pozostającą w cieniu męża. Inteligentna, ambitna i wykształcona potrafiła się przeciwstawiać szlachcie, a jej osobista pozycja w sposób znaczący umocniła się w roku 1521 po urodzeniu Zygmuntowi syna – Zygmunta Augusta.
U boku swego męża przeżyła 30 lat. W okresie panowania Zygmunta Starego Królestwo Polskie było bardzo mocno związane z Wielkim Księstwem Litewskim.


Portret Zygmunta Starego autorstwa nieznanego malarza polskiego

Zygmunt przeszedł do historii nie tylko jako długowieczny władca, lecz także jako pogromca Zakonu Krzyżackiego. W roku 1525 jego Wielki Mistrz – już jako świecki książę, oddał w Krakowie hołd uroczysty polskiemu królowi, znany powszechnie jako hołd pruski. Wydarzenie to uznano za przełomowe, ponieważ Rzeczpospolita umocniła swoją pozycję nad Morzem Bałtyckim, a okres zagrożeń ze strony zakonu krzyżackiego zakończył się.
Dopiero w przyszłości z powstałego świeckiego państwa pruskiego zrodził się organizm grożący ziemiom polskim. 
W 1561 roku w wyniku układu między Zygmuntem a mistrzem Zakonu Kawalerów Mieczowych Gotardem Kettlerem nastąpiła sekularyzacja Inflant, a teren ten został włączony do ziem Rzeczpospolitej, Kurlandia stała się lennem polskim. 
Król Zygmunt Stary uchodził za władcę sprawiedliwego, a jednocześnie cechującego się łaskawością, bezstronnością i miłosierdziem, co wśród poddanych budziło wielki ku niemu szacunek.  
Jak pisali kronikarze: niczego nie stawiał wyżej ponad dotrzymanie obietnicy.
Zygmunt Stary I zmarł 1 kwietnia 1548 roku w Krakowie, jego ciało złożono na Wawelu.


Źródła: 
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/510481
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/16698
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1082359
https://polona.pl/item/hommage-prussien,NzU3MDcyMTk/0/#info:metadata
https://wielkahistoria.pl/encyklopedia/zygmunt-stary-1467-1548-najdluzej-zyjacy-krol-polski/
https://dzieje.pl/postacie/zygmunt-i-stary
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Zygmunt-I-Stary;4002611.html
https://muzeum.torun.pl/blog/kalendarium-krolewskie-zygmunt-i-stary/
https://twojahistoria.pl/encyklopedia/zygmunt-i-stary-krol-polski-1507-1548/