Władysław II Jagiełło

Kwestia daty narodzin Władysława Jagiełły jest sporna. Przyszedł on na świat prawdopodobnie ok. 1252 lub 1262 roku i był prawdopodobnie drugim, szóstym lub ósmym dzieckiem ze związku księcia litewskiego Olgierda Giedyminowicza i księżniczki twerskiej Julianny. Wiadomo natomiast, że z dwunastu synów to właśnie jemu ojciec chciał zapewnić następstwo po sobie. Po śmierci Olgierda w maju 1377 roku Jagiełło został mianowany wielkim księciem litewskim. Znalazł się pod opieką swojego stryja Kiejstuta, który uznał jego zwierzchnictwo i wspomagał go w sprawowaniu i utrzymywaniu władzy. Korzystając z zamieszania powstałego po śmierci Olgierda, w 1377 roku na Litwę najechała wyprawa polsko-węgierska pod przywództwem Ludwika Andegaweńskiego w odwecie za mający miejsce rok wcześniej najazd Kiejstuta. Litwę nękać zaczęło również państwo krzyżackie. W celu załagodzenia sytuacji Jagiełło musiał zawrzeć rozejm najpierw z Węgrami, a później z Zakonem Krzyżackim w 1379 roku.
 

Pieczęć majestatyczna Władysława Jagiełły

Jagiełło stopniowo odsuwał się od swego stryja i dążył do prowadzenia niezależnej polityki. W 1380 roku zawarł z Zakonem Krzyżackim tajny traktat wymierzony w Kiejstuta, na mocy którego zobowiązał się nie wspierać go w przypadku najazdów krzyżackich na zarządzane przez niego posiadłości. Kiejstut zaniepokojony rozmowami Jagiełły z Krzyżakami, w październiku 1381 roku zajął Wilno, obalił władzę Jagiełły i wziął go wraz z jego matką i braćmi do niewoli. Za cenę uzyskania wolności Jagiełło miał zrzec się praw do litewskiego tronu na rzecz Kiejstuta i jego syna Witolda. Niedługo potem Jagiełło odzyskał władzę i kontrolę nad sytuacją w państwie, zawarł pokój z Krzyżakami oraz pojmał Kiejstuta i Witolda. Stryj zmarł w niewoli, ale Witoldowi udało się zbiec, po czym wyruszył on na ziemie Zakonu i poprosił marszałka Konrada Wallenroda o interwencję. Wkrótce później wybuchła wojna z Zakonem, przed którą wielki książę dokonał zwrotu we wrogich dotąd relacjach z Polską, przyznając przywileje handlowe mieszczanom lubelskim. Ze względu na stałe zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego, Jagiełło zaczął poszukiwać kolejnego sojusznika w walce z nim. Znalazł go w Królestwie Polskim, na którego tronie w październiku 1384 roku zasiadła Jadwiga Andegaweńska. Szlachta polska była zaniepokojona faktem jej zaręczenia z Wilhelmem Habsburgiem. Dzięki temu stosunki polsko-litewskie zaczęły się ocieplać i w 1385 roku Jagiełło wystawił akt krewski, w którym zobowiązał się do zawarcia unii personalnej między Koroną a Litwą, poślubienia Jadwigi i chrystianizacji Litwy. 2 lutego 1386 roku w Lublinie na jednym z pierwszych sejmów walnych Jagiełło został wybrany królem Polski. 15 lutego 1386 roku Jagiełło uroczyście przyjął chrzest oraz imię Władysław. Trzy dni później ożenił się z Jadwigą, a 4 marca został koronowany na króla Polski.


Władysław Jagiełło i Jadwiga pod krzyżem na obrazie Tomasza Dolabelli

Następnie, po odparciu kolejnych najazdów krzyżackich, Jagiełło ponownie wdał się w konflikt z Witoldem w 1389 roku, który spowodował wybuch kolejnej wojny domowej. Witold ponownie wsparł Krzyżaków, dążąc do zdobycia tronu litewskiego. Ostatecznie 4 sierpnia 1392 roku w Ostrowiu zawarta została ugoda, na mocy której otrzymał on dożywotni tytuł namiestnika państwa litewskiego, przy równoczesnym zachowaniu unii polsko-litewskiej. 17 lipca 1399 roku zmarła Jadwiga, a pozbawiony oparcia Jagiełło zaczął prowadzić odtąd samodzielną politykę. Już 26 lipca 1400 roku ufundował odnowiony uniwersytet w Krakowie, nazwany później na jego cześć Uniwersytetem Jagiellońskim. Zimą tego samego roku doprowadził także do spotkania z Witoldem, na mocy którego przyznał mu tym razem dożywotnio tytuł wielkiego księcia litewskiego. Następnie Jagiełło podpisał w 1404 roku pokój z Zakonem w Raciążku, który stanowił chwilę wytchnienia dla Jagiełły i Witolda. Wkrótce po nim wybuchły jednak kolejne spory z Zakonem. Obaj władcy w 1408 roku ustalili, że wywołają powstanie na Żmudzi i sprowokują Zakon do wypowiedzenia wojny Polsce i Litwie. Apogeum konfliktu z Zakonem Krzyżackim przypadło na działania wojenne ze strony polsko-litewskiej w pierwszej połowie 1410 roku oraz bitwę pod Grunwaldem 15 lipca, podczas której siły krzyżackie zostały rozgromione.


Władysław Jagiełło z Witoldem modlący się przed bitwą pod Grunwaldem, obraz Jana Matejki

W późniejszych latach panowania, Jagiełło umocnił unię polsko-litewską, m.in. zawierając 1413 roku unię w Horodle, na jej mocy oba państwa prowadziły wspólną politykę zagraniczną. W 1419 roku, podczas gdy nieopodal Poznania rozpętała się nawałnica, król omal nie stracił życia. Piorun uderzył prosto w monarszą kawalkadę. Dwóch ludzi zginęło na miejscu. Padło też jedenaście koni,  w tym cztery ciągnące królewską karetę. Sam Jagiełło został rażony piorunem  i stracił przytomność. Przez kilka kolejnych dni czuł przeszywający ból w prawej ręce. 
Władysław II Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku w Gródku. Jego zwłoki zostały przywiezione do Krakowa 11 czerwca, gdzie złożono je do czasu pogrzebu w kościele św. Michała. Ciało pogrzebano na Wawelu tydzień później, a królem Polski został jego 10-letni syn Władysław Warneńczyk. 

Źródła:
https://www.o2.pl/informacje/wladyslaw-jagiello-10-zdumiewajacych-faktow-z-zycia-krola-polski-6465884591093889a
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wladyslaw-II-Jagiello;3997044.html
https://muzhp.pl/pl/c/2258/wladyslaw-jagiello
https://www.focus.pl/artykul/wladyslaw-ii-jagiello-1434-zalozyciel-dynastii-jagiellonow-jak-wygladalo-jego-panowanie
https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o#/media/Plik:Piecz%C4%99%C4%87_majestatyczna_du%C5%BCa_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82y_kr%C3%B3la_polskiiegi_przy_dokumencie_zatwierdzaj%C4%85cym_miastu_Poznaniowi_w_uznaniu_jego_wierno%C5%9Bci_wszystkie_dotychczasowe_wolno%C5%9Bci_i_prawa..png
https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o#/media/Plik:Piecz%C4%99%C4%87_majestatyczna_du%C5%BCa_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82y_kr%C3%B3la_polskiiegi_przy_dokumencie_zatwierdzaj%C4%85cym_miastu_Poznaniowi_w_uznaniu_jego_wierno%C5%9Bci_wszystkie_dotychczasowe_wolno%C5%9Bci_i_prawa..png
https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o#/media/Plik:U%C5%82adzis%C5%82a%C5%AD_Jagaj%C5%82a,_Jadwiga_Andegawe%C5%84ska._%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0,_%D0%AF%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B6%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(XVII).jpg
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/507771