Kazimierz III Wielki

Kazimierz Wielki, ostatni król z dynastii Piastów, urodził się 30 kwietnia 1310 roku. Jego ojcem był Władysław Łokietek, a matką Jadwiga, córka Bolesława Pobożnego. Co ciekawe, Kazimierz był Polakiem zaledwie w 22%, gdyż jego przodkowie pochodzili 
z różnych obcych ziem. W 11% byli to Rusini, w 11% wywodzili się z rodu bizantyjskiego, w 8% byli Węgrami oraz również w 8% pochodzili z Niemiec, a z Czech natomiast w około 6,5%.
Po wczesnej śmierci obu swych braci tj. Władysława i Stefana został jedynym następcą tronu. Kazimierz, mając zaledwie 15 lat, poślubił córkę Gedymina – Aldonę, księżniczkę litewską. Ojciec Kazimierza, po utracie dwóch synów, podjął starania mające na celu przygotowanie Kazimierza do przyszłej roli króla. W tym celu, w roku 1331 uczynił go namiestnikiem Wielkopolski, na ziemi kujawskiej oraz sieradzkiej. Po upływie dwóch lat oraz po śmierci ojca, w dniu 25 kwietnia 1333 Kazimierz został koronowany w katedrze wawelskiej.


Portret Leopolda Loffera przedstawiający króla Kazimierza Wielkiego

Uwarunkowania polityczne państwa w tym okresie były dość skomplikowane. Ostatnie lata panowania jego ojca, Władysława Łokietka, doprowadziły do dużej izolacji Polski na arenie międzynarodowej, a dobre stosunki łączyły władcę polskiego jedynie z Węgrami, rządzonymi przez dynastię Andegawenów. Od początku swego panowania Kazimierz czynił starania prowadzące przede wszystkim do pogłębienia pozytywnych relacji między Polską a innymi krajami. Jedną z jego pierwszych decyzji było przedłużenie rozejmu z Krzyżakami, a ostatecznie także zawarcie z Zakonem pokoju kaliskiego w roku 1343. Uzgodniony pokój zakładał, iż król Kazimierz uzna prawa Krzyżaków do posiadania przez nich Pomorza wraz z ziemią chełmińską, a odzyska utracone Kujawy oraz ziemię dobrzyńską.


Chorągiew sporządzona na uroczystość ponownego pochówku Kazimierza Wielkiego w 1869 roku namalowana przez Ejasza Radzikowskiego, a zaprojektowana przez Jana Matejkę

Najbliższym sojusznikiem Kazimierza był Ludwik Węgierski. Dzięki udzielonemu przez niego wsparciu król przyłączył do Polski ziemie Rusi, a dzięki zajęciu terenów leżących na południowym wschodzie, w sposób znaczący powiększył terytorium. Król Kazimierz kładł ogromny nacisk na rozwój wewnętrzny kraju. Pragnąc kontynuować w  przedsięwzięcia zapoczątkowane przez swojego ojca, zdecydował się na kontynuację szeroko rozumianej przebudowy kraju. Za czasów jego panowania rozpoczęto budowę murów obronnych okalających ważniejsze miasta. Zainicjował ponadto budowę wielu nowych zamków.


Kazimierz Wielki przedstawiony przez Jana Piwarskiego

Niezwykle ważnym elementem uwzględniającym rozwój kraju było wprowadzenie w życie praw inicjujących rozwój rzemiosła i handlu – także tego międzynarodowego. Dzięki jego staraniom Kraków stał się istotnym na mapie Europy ośrodkiem wymiany i przepływu towarów. W roku 1368 uregulował funkcjonowanie tzw. żup solnych. Zarówno kopalnia tego surowca w Bochni, jak i w Wieliczce przynosiły do kasy państwowej znaczące zyski. Wprowadzane przez Kazimierza Wielkiego reformy, oprócz korzyści ekonomicznych pozytywnie wpływających na rozwój kraju, zaowocowały także wzrostem jego prestiżu i autorytetu wśród poddanych. Nad wielu przedsięwzięciami służącymi rozwojowi państwa roztaczał mecenat królewski.


Kazimierz Wielki na uczcie u Mikołaja Wierzynka, rajcy krakowskiego, na przedstawieniu Józefa Simmlera

Rozumiejąc potrzebę rozwoju Rzeczpospolitej, także pod względem intelektualnym, podjął w roku 1363 działania mające na celu stworzenie uczelni wyższej na prawach uniwersytetu, wzorując się przy tym na uniwersytetach w Padwie i Bolonii. Jego starania zakończyły się powodzeniem się i w roku 1364 rozpoczęła swą działalność nowo powołana Akademia Krakowska, znana dziś jako Uniwersytet Jagielloński.
Mimo że Kazimierz Wielki był żonaty aż czterokrotnie, nie pozostawił po sobie potomka. W roku 1369 adoptował księcia słupskiego Kazimierza. Kazimierz Wielki zmarł 5 listopada 1370 roku na zapalenie płuc. Został pochowany na terenie katedry na Wawelu w Krakowie.  


Źródła:
https://polona.pl/item/kazimierz-wielki-1333-1370-przyjaciel-pokoju-i-wielki-gospodarz-zastaje-polske,NzY2NzM4MTk/0/#info:metadata
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/509386
https://polona.pl/item/kazimierz-wielki-na-uczcie-u-mikolaja-wierzynka-rajcy-krakowskiego,Mzg3ODM0/0/#info:metadata
 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Kazimierz-III-Wielki;3921452.html
https://muzhp.pl/pl/c/2237/kazimierz-wielki
https://twojahistoria.pl/encyklopedia/kazimierz-iii-wielki-krol-polski-1333-1370/
https://dzieje.pl/postacie/kazimierz-iii-wielki-1310-1370
https://fajnepodroze.pl/10-ciekawostek-o-kazimierzu-wielkim/