Kazimierz I Odnowiciel

Kazimierz, syn Mieszka II Lamberta i Rychezy Lotaryńskiej, urodził się 24 lipca 1016 roku i już w wieku dziesięciu lat został oddany do klasztoru w celu zdobycia wykształcenia. Po przejęciu władzy przez Bezpryma w 1031 r. i ogromnym chaosie, który zapanował wówczas na ziemiach polskich, wyjechał wraz z matką do Niemiec, a po śmierci ojca w 1034 r. na krótko objął władzę w wyniszczonym wojnami i pogrążonym w kryzysie państwie. Próbował wzmocnić swoją władzę, ale spotkało się to ze sprzeciwem możnowładztwa i wygnaniem księcia na Węgry, skąd następnie wyjechał do Niemiec.


Portret Kazimierza Odnowiciela z 1521 roku

W roku 1038 sytuacja na ziemiach polskich stała się tragiczna. Wielkopolska uległa buntowi ludowemu i nastąpił masowy powrót do wierzeń pogańskich, na Mazowszu powstało oddzielne państwo Miecława, a na Pomorzu władzę przejęła miejscowa dynastia. Sytuację wewnętrzną Polski oraz panujące bezkrólewie postanowił wykorzystać wówczas książę czeski Brzetysław I, który najechał Polskę. Złupił wówczas Wielkopolskę, niszcząc siedziby biskupie w Poznaniu i Kruszwicy, a ze zniszczonego Gniezna wywiózł m.in. relikwie św. Wojciecha. Czesi zburzyli również poznańskie budowle sakralne, wzniesione na uroczystość chrztu Polski i splądrowali grobowiec Mieszka I. Na domiar złego w drodze powrotnej do Czech, Brzetysław zabrał Polsce Śląsk oraz Małopolskę. Dopiero po tych wydarzeniach, w roku 1040 po złożeniu hołdu lennego cesarzowi Henrykowi III Salickiemu oraz otrzymaniu od niego wsparcia militarnego i finansowego, Kazimierz powrócił do kraju i niezwłocznie przystąpił do odbudowy zniszczonego państwa.
 

Obraz Wojciecha Gersona przedstawiający powrót Kazimierza I
 

W tak trudnych czasach pomoc Kazimierzowi okazał książę ruski Jarosław Mądry z dynastii Rurykowiczów, którego siostrę, Marię Dobroniegę, polski władca pojął za żonę. Korzystne ze względów politycznych małżeństwo sprawiło, że Odnowiciel przedłużył dynastię Piastów, a w polityce zagranicznej oparł się na sojuszu z Rusią. Już w 1040 roku Kazimierz zaatakował Czechów, czego skutkiem stał się korzystny dla Polski układ w Ratyzbonie, na mocy którego Brzetysław zrzekł się wszystkich zagrabionych ziem polskich z wyłączeniem Śląska. Ze względu na ogromne zniszczenia Gniezna polski władca podjął decyzję o przeniesieniu swojej głównej siedziby do niezniszczonego Krakowa, odnowił również biskupstwo krakowskie oraz ufundował opactwo benedyktynów w Tyńcu.
 

Wizerunek Kazimierza w dziewiętnastowiecznej publikacji
 

W 1047 roku Kazimierz kontynuował proces jednoczenia ziem polskich i przy wsparciu zbrojnym Jarosława Mądrego, zaatakował Mazowsze rządzone przez Miecława i przyłączył je wraz z Pomorzem Gdańskim do Polski. W roku 1050 natomiast polski książę ponownie wyprawił się na Śląsk i ostatecznie go zajął. Spowodowało to skargę Brzetysława do cesarza Henryka, po którego interwencji spór rozstrzygnięto ostatecznie na zjeździe w Kwedlinburgu w 1054 r. Śląsk pozostał przy Polsce, jednak Kazimierz zobowiązał się płacić Czechom coroczny trybut. W 1051 r. polski władca odnowił biskupstwo wrocławskie z siedzibą w Ryczynie, mimo starań nie udało mu się już jednak przywrócić arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. W tym samym roku wsparł cesarza Henryka III w wyprawie przeciwko Andrzejowi I węgierskiemu, podczas której oddziały polskie wzięły udział w bitwie o most nad Rabanicą. Do ważnych decyzji tego władcy zaliczyć należy również fakt, iż zamiast utrzymywać stałą drużynę wojów, tak jak robili jego poprzednicy, zapoczątkował zwyczaj nadawania ziemi rycerzom w zamian za służbę wojskową.
 

Kazimierz I Odnowiciel i Henryk III
 

Kazimierz I zmarł 19 marca 1058 w Poznaniu i został pochowany w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Podczas swojego trwającego osiemnaście lat panowania, doprowadził do przywrócenia państwowości polskiej oraz odzyskał wszystkie ziemie, które otrzymał od Mieszka II. Starania o odbudowę kraju po kryzysie sprawiły, że Kazimierz został pośmiertnie obdarzony przydomkiem Odnowiciela.


Źródła:
https://szlakpiastowski.pl/piastowie/5-kazimierz-i-odnowiciel
https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon/kazimierz-odnowiciel-1016-1058/
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1043362
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Odnowiciel_wracaj%C4%85cy_do_Polski#/media/Plik:Wojciech_Gerson-Kazimierz_Odnowiciel.jpg
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/710150
https://polona.pl/item/kazimierz-i-odnowiciel-i-henryk-iii,NzU3MDA4MDE/