Rycheza Lotaryńska

Zwana była również Richezą, Richenzą lub Ryksą. Nie znana jest dokładna data jej narodzin, ale według historycznych przekazów zmarła 21 marca 1063 r. w Brauweiler. Była królową Polski oraz żoną Mieszka II.

Portret Rychezy Lotaryńskiej autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej 

Przyszła królowa urodziła się jako najstarsza córka Erenfrieda Ezzona (palatyna reńskiego) i Matyldy Saksońskiej (córki cesarza Ottona III). Racheza dorastała i kształciła się w klasztorze w Quedlinburgu lub Kwedlinburgu, gdzie opatką była ciotka dziewczynki. 

Opactwo w Quedlinburgu

Racheza została wydana za mąż za Mieszka II Lamberta (syna Bolesław I Chrobrego). Ich małżeństwo motywowane było względami politycznymi i było jednym z decyzji podjętych podczas zjazdu w Merseburgu, który miał miejsce w 1013 r. W czasie trwania związku małżeńskiego Racheza urodziła Kazimierza I Odnowiciela oraz dwie córki.

Rycheza jako władczyni

Kazimierz przyszedł na świat 25 lipca 1016 r. Imię pierwszej córki pozostaje nieznane, najmłodsze dziecko nazwano Gertrudą - przyszła ona na świat około 1025 r. Kazimierz w wieku 10 lat został odesłany do szkoły klasztornej, Gertrudę wydano za mąż za Izjasława, który był ruskim księciem. Pisała ona modlitwy łacińskie (Kodeks Gertrudy). Można dzisiaj mówić o niej, jako o pierwszej polskie pisarce znanej z imienia. 


Podobizna Rychezy na obrazie Wojciecha Gersona

Rycheza wraz z mężem Mieszkiem II Lambertem koronowana została na królową Polski w 1025 r. Trzecią koronowaną osobą był ojciec Mieszka, Bolesław Chrobry, schorowany już w tym czasie starzec. Pokojowe panowanie pary nie trwało jednak długo. Gdy w 1031 roku Bezprym najechał na Polskę z pomocą ruskiego księcia Jarosława Mądrego, Rycheza wyjechała do Niemiec i zabrała ze sobą cały majątek wraz z insygniami koronacyjnymi (przekazała je później pruskiemu cesarzowi). Bezprym zmusił Mieszka do wyjazdu z Polski do Czech w 1031 r. i sam na krótko objął władzę nad królestwem. Został zamordowany w 1032 r. prawdopodobnie w wyniku spisku Ottona i Mieszka (swoich przyrodnich braci). 


Wizerunek pieczęci, którą posługiwała się Racheza

Do końca życia posługiwała się tytułem polskiej królowej. Jako regentka, usiłowała pomóc swemu synowi, Kazimierzowi, powrócić do ojczyzny i odzyskać władzę. Z czasem zdecydowała się zamieszkać w klasztorze. W 1047 r. wybrała benedyktyńskie Opactwo Brauweiler. W klasztorze ufundowanym przez jej rodziców doczekała śmierci 21 marca 1063 r.  Jej pogrzeb wzbudził duże zainteresowanie narodu niemieckiego. W nekrologach nazywano ją najsławniejszą. Pochowana w Kolonii, w kościele Panny Marii ad Gradus, który wspierała za życia. Budynek nie zachował się do czasów współczesnych, ponieważ rozebrano go w 1817 r., a ciało Rychezy przeniesiono do katedry kolońskiej. 


Pieczęć Rychezy i Mieszka II 

Za życia Rycheza cieszyła się dużym szacunkiem wśród Niemców, którzy uważali ją za wyjątkowo świątobliwą osobę. W związku z uznaniem jej przez lud za błogosławioną ustanowiono w kościele katolickim jej wspomnienie liturgiczne. Przypada ono 21 maja.


Litografia czaszki Rychezy

Postać królowej stała się inspiracją do powieści A. Bełcikowskiego Król Mieczysław II oraz J. ŻyIińska Złota włócznia. Przez lata była postrzegana jako czarny charakter w historii Polski. Warto jednak pamiętać, że bez jej ślubu z Mieszkiem Polska mogłaby nie zostać uznana za królestwo. W czasie zjazdu gnieźnieńskiego mogło dojść do pewnego układu zawartego przez Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona III. Siostrzenica cesarza miała poślubić syna polskiego władcy. Rycheza była wtedy jeszcze dzieckiem. Ślub, do którego doszło 13 lat później, był pierwszym krokiem do koronacji.


Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rycheza_Lotaryńska
https://pl.wikipedia.org/wiki/Opactwo_w_Quedlinburgu
https://polona.pl/item/pieczecie-rychezy-i-mieszka-ii,MTE0MTI2NzA2/0/#info:metadata
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rycheza_Lotary%C5%84ska#/media/Plik:Wojciech_Gerson-Krolowa_Ryksa.jpg
https://pl.wikipedia.org/wiki/Rycheza_Lotary%C5%84ska#/media/Plik:Czaszka_kr%C3%B3lowej_Ryksy.jpg