Love królowe

Bona Sforza

Bona Sforza
Okres panowania: 1518-1556

Bona Sforza

Bona Sforza d’Aragona przyszła na świat 2 lutego 1494 r. w Vigevano, zmarła 19 listopada 1557 r. w Bari. Królowa Polski i wielka księżna litewska. Druga żona Zygmunta Starego. Matka Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki. Jej pełny tytuł brzmiał: Bona, z Bożej łaski królowa Polski, wielka księżna Litwy, księżna Bari i Rossano, pani Rusi, Prus, Mazowsza.


Portret Bony autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej

Urodziła się w rodzinie Giana Galeazza Sforzy i Izabeli Aragońskiej (neapolitańska królewna). Pochodziła z rodu książąt Mediolanu Sforzów. Jej ojciec był księciem Mediolanu, jednak faktyczną władzę sprawował jego stryj Ludwik Sforza. Kiedy była niemowlęciem, Gian Galeazza został zamordowany. Dorastała na dworze wuja (mordercy swojego ojca), a później wraz z matką rozpoczęła podróż po Włoszech. Ostatecznie zamieszkały w Bari. Jej rodzeństwo nie dożyło wieku dorosłego. Tym samym Bona pozostała jedyną spadkobierczynią dóbr matki.


Bona Sforza w wyobrażeniu Jana Matejki

Bona odebrała solidne wykształcenie. Znała się na literaturze, geografii, historii, prawie i administracji. Nauczono ją także gospodarności. Była biegła w sztuce wypowiedzi, potrafiła przekonać innych do swojej racji. Potrafiła jeździć konno i polować. W związku ze słabnącymi wpływami politycznymi rodziny, Izabela Aragońska rozpoczęła starania o jak najkorzystniejsze wydanie córki za mąż. Ostatecznie Bonę zaręczono z królem Polski Zygmuntem Starym.


Pieczęć Królowej Bony 


Ślub Bony i Zygmunta odbył się 18 kwietnia 1518 r. w Krakowie. Panna młoda otrzymała też wtedy polską koronę. W czasie trwania małżeństwa Bona urodziła syna Zygmunta Augusta oraz cztery córki: Izabelę, Zofię, Annę i Katarzynę. Królowa należała do kobiet ambitnych, prócz opieki nad własnymi dziećmi, szybko rozpoczęła budowę własnego stronnictwa politycznego. Umiejętnie wpływała na męża i obsadzała urzędy zaufanymi osobami. Z czasem papież Leon X powierzył jej pieczę nad częścią stanowisk kościelnych. Przeciwnicy zarzucali Bonie liczne przekupstwa, sprzedaż stanowisk, intrygi, a nawet trucicielstwo.   


Fotografia obrazu: portret Bony Sforza

Osoby, które doceniały pozytywne aspekty jej rządów, dostrzegły umiejętność zarządzania majątkami ziemskimi, które przekazał jej Zygmunt Stary. Fortuna, którą zgromadziła, umożliwiała kupowanie nowych wsi i miast. Dbała o zagospodarowanie nieużytków, budowała mosty, młyny, zamki. Z czasem przejęła też nadzór nad komorami celnymi na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zabieg ten przyniósł ogromne dochody. Na Litwie przeprowadziła reformę podatkową i rolną. Chętnie finansowała wyjazdy edukacyjne młodzieży. Kojarzona jest również ze wzbogaceniem polskiej kuchni. Wraz z nią na stoły miały trafić rozmaite warzywa, takie jak marchewka, sałata, kapusta, brokuły oraz przyprawy korzenne, makarony i wina. 


Obraz autorstwa Henryka Rodakowskiego przedstawiającego Bonę i Zygmunta Starego podczas  odczytania szlachcie przywilejów królewskich

Bona uwielbiała konie, pod Wawelem wybudowano dla niej niewielkie zoo. Chętnie tańczyła i słuchała muzyki. Lubiła piękne i kosztowne przedmioty. Na skutek upadku z konia w 1527 r. przedwcześnie urodziła syna Olbrachta (było to w okolicach Niepołomic, w czasie polowania na niedźwiedzia). Chłopiec zmarł w dniu urodzin. Wypadek przyczynił się też do późniejszych trudności z zajściem w ciążę. Bona nie mogła mieć już więcej dzieci. Z obawy o dalsze losy dynastii Jagiellonów postanowiła za wszelką cenę doprowadzić do koronacji swojego jedynego syna Zygmunta Augusta. Chłopiec otrzymał koronę w 1530 r., choć żył wtedy jeszcze jego ojciec Zygmunt Stary.  
W 1544 r. Zygmunt August mógł objąć samodzielne rządy nad Litwą. W związku z jego wyjazdem, wpływy Bony znacząco zmalały. Po śmierci Zygmunta Starego w 1548 r. królowa razem z córkami wyjechała na Mazowsze. Uważano, że matka nie zadbała o losy trzech kobiet, których nie wydała za mąż w odpowiednim czasie. Bona była bardzo niechętna swojej synowej Barbarze Radziwiłłównie. Po kilku latach w 1556 r. wyjechała do Bari, wbrew woli swojego syna. Decyzja ta wiązała się ze zrzeczeniem praw do wszystkich dóbr, które posiadała w Polsce.



Grób królowej Bony w Bari

Została otruta przez Jana Wawrzyńca Pappacodę rok po powrocie na Bari. Jej zabójstwo zlecili Habsburgowie. Pochowano ją w Bazylice św. Mikołaja w Bari.


Źródła:
https://zbiory.mnk.pl/pl/katalog/521275 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bona_Sforza#/media/Plik:Bona_Sforza's_seal.png 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bona_Sforza#/media/Plik:Bari_basilica_BonaSforza_tomb.jpg 
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/509831
https://cyfrowe.mnw.art.pl/pl/katalog/1082380
https://s.ciekawostkihistoryczne.pl/uploads/2017/05/Bona-Sforza.jpg

 

Okres panowania: 1518-1556

Galeria zdjęć - Bona Sforza

Fundacja Burza Mózgów

ul. Felicjanek 10, 31-104 Kraków,
NIP 676 248 38 62,
KRS 0000539864

Dołącz do nas!

Pozostań z nami w kontakcie. Przeczytaj jak przetwarzamy i chronimy Twoje dane.