Barbara Radziwiłłówna

Przyszła na świat 6 grudnia 1520 lub 1523 w Wilnie. Królowa zmarła 8 maja 1551 r. w Krakowie. Była drugą żoną Zygmunta II Augusta, tytułowano ją królową Polski i wielką księżną litewską.


Portret Barbary autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej

Urodziła się w rodzinie hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła i Barbary z Kolów. Nie należała do królewskiej dynastii. Bratem Barbary był Mikołaj Radziwiłł, zwany Rudym, którego ambicje sięgnęły stanowiska kanclerza wielkiego litewskiego oraz hetmana wielkiego litewskiego. Barbara uważana była za nieprzeciętnej urody kobietę, o białej alabastrowej cerze. 


Wizerunek Barbary wykonany przez niemieckiego artystę Lucasa Cranacha Młodszego

Jej pierwszym mężem był wojewoda nowogródzki Stanisław Gasztołd (późniejszy wojewoda trocki). Razem przez cztery lata mieszkali w Gieranojach. Nie doczekali się potomka. Stanisław był ostatnim męskim przedstawicielem swojego rodu, zgodnie z litewskim prawem, całe jego dobra przechodziły na rzecz kraju. Kiedy wojewoda zmarł, Barbara wraz z bratem wystosowali do królowej Bony prośbę o możliwość zatrzymania, chociaż części majątku. Wtedy do Gieranojów przyjechał król Zygmunt August. Celem wizyty było załatwienie spraw spadkowych po Gasztołdach. Uczucie między Barbarą a Zygmuntem pogłębiło się do tego stopnia, że król przedłużył swój pobyt w Gasztołdach, oficjalnie z powodu panującej zarazy. 


 Barbara Radziwiłłówna w stroju koronacyjnym na obrazie nieznanego artysty

Po pewnym czasie Barbara zamieszkała wraz z matką w Wilnie. Rozwiązaniem sprawy spadku zajął się osobiście król Zygmunt August. Wtedy też prawdopodobnie nawiązał się romans między królem a Barbarą. Spotykali się najczęściej w pałacu Radziwiłłów w Wilnie. Potajemny ślub wzięli w 1547 roku, po śmierci pierwszej żony króla Elżbiety Austriaczki. Na wieść o tym rodzice Zygmunta wpadli w wielki gniew. Wybuchł skandal, próbowano nawet unieważnić ich ślub.


Pamiętniki o królowej Barbarze, żonie Zygmunta Augusta autorstwa Michała Balińskiego

Ślub w kręgach politycznych i towarzyskich uznawany był za mezalians. Barbara uważana była za niegodną korony królewskiej, ponieważ jej rodzina nie wywodziła się z rodu królewskiego. Nierzadko była obrażana, posądzano ją o posiadanie licznych kochanków i publicznie nazywano nierządnicą. Król odpierał jednak wszystkie ataki na żonę. Ślub Radziwiłłówny z polskim królem umocnił pozycję rodu na Litwie. Równocześnie doprowadził do sporu Zygmunta Augusta z matką. 
Barbara ten trudny czas przypłaciła własnym zdrowiem. Słabnącą kobietę koronowano na królową Polski i wielką księżną litewską pod koniec życia - 7 grudnia 1550 r. 


Zygmunt August po stracie ukochanej żony, wyobrażenie Floriana Cynka

Barbara zmarła młodo 8 maja 1551 r. Pochowano ją w katedrze wileńskiej. Życie Radziwiłłówny inspirowało wielu twórców do wykorzystania elementów biograficznych kobiety, we własnych dziełach. Na przestrzeni wieków powstały utwory literackie, opery oraz produkcje filmowe. 


Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Radziwi%C5%82%C5%82%C3%B3wna#/media/Plik:Barbara_Radziwillowna_18th.jpg
https://polona.pl/item/fl-cynk-zygmunt-august-i-pamiatki-po-barbarze-radziwillownie,NzUyMDkyNTM/0/#info:metadata
https://polona.pl/item/pamietniki-o-krolowej-barbarze-zonie-zygmunta-augusta-t-1,NDcyNzUz/4/#info:metadata 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Barbara_Radziwi%C5%82%C5%82%C3%B3wna#/media/Plik:Cranach_the_Younger_Barbara_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg
https://www.krakow.pl/instcbi/255901,inst,87887,2661,instcbi.html
https://kronikidziejow.pl/porady/barbara-radziwillowna-pochodzenie-zyciorys-droga-do-tronu-smierc/